Şəkərli diabet endokrin sisteminin ən çox yayılmış xəstəliyidir. Hazırda dünyada 250 milyondan çox şəkərli diabet xəstəsi var. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünya əhalisinin 2-4 faizi bu xəstəlikdən əziyyət çəkir və hər 10-15 ildən bir xəstəliyin sayı 2 dəfə artır. Xəstəliyin yaranmasının əsas səbəbi mədəaltı vəzin hüceyrələri tərəfindən ifraz olunan insulin hormonunun tam və ya nisbi çatışmazlığıdır. Şəkərli diabetin müalicəsində insulindən istifadə edilməsi müasir təbabətin ən mühüm nailiyyətlərindən biri olub, xəstələrin uzun illər normal həyat tərzi keçirmələrinə, əmək qabiliyyətlərinin qorunub saxlanmasına imkan yaratmışdır.
Şəkər xəstəliyinin yaranmasında irsiyyət, çox yemək, oturaq həyat tərzi, piylənmə, kəskin və xroniki stress halları, pankreatit, qaraciyər xəstəlikləri və sair amillər mühüm rol oynayır.
İnsulin çatışmazlığı nəticəsində qlükozanın qandan hüceyrəyə, əzələ və piy toxumasına daxil olması çətinləşir, qlükogenin sintezi zəifləyir. Toxumalarda qlükoza aclığı yarandığından zülal və yağlardan qlükozanın yaranma mexanizmi işə düşür. Nəticədə, qanda qlükozanın miqdarı və keton cismlərinin miqdarı xeyli artır. Bu isə ateroskleroz prosesinə rəvac verir. Beyin, ürək, böyrək damarlarında, periferik arteriyalarda ateroskleroz prosesi sürətlənir.

Naxçıvan şəhərində, eləcə də muxtar respublikamızın digər bölgələrində bir aptekdə satılan dərmanın digər aptekdə daha ucuz qiymətə təklif edildiyinə bu ünvanlara üz tutanlar tez-tez şahid olurlar. Belə hadisələrlə qarşılaşanlar gələn dəfə reseptlə bütün aptekləri gəzir, ən ucuz qiymətə dərman almaq üçün, necə deyərlər, dəridən-qabıqdan çıxırlar. Elə redaksiyamıza edilən müraciətlərdə də müştərilərin əksəriyyəti bu sahədə vahid qiymət sisteminin tətbiq olunmasının zəruriliyini bildirirlər.

Mövzu ilə bağlı Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən əczaxanalarda kiçik bir araşdırma apardıq. Müşahidələr zamanı eyni dərmanların müxtəlif apteklərdə fərqli qiymətlərlə satıldığının şahidi olduq. Məsələn, Naxçıvan şəhərindəki 156 nömrəli əczaxanada “spazmalqon” adlı dərman 1 manata, “Əlincə” məhəlləsindəki fiziki şəxs Raidə Məhərrəmovaya aid aptekdə isə 1 manat 20 qəpiyə satılır. Həmin aptekdə “tetrasklin” 20 qəpiyə, şəhərimizin “57-ci” məhəlləsindəki “Səhhət” adlı əczaxanada 30 qəpiyə müştərilərə verilir. “İstiqlal” küçəsində fəaliyyət göstərən “Şəfalı” adlı əczaxanada “çikloferon”u 9 manat 60 qəpiyə, həmin küçədəki “Nicat” adlı aptekdə 9 manata, “Aptek-77”-də isə 10 manata satırlar. “İstiqlal” 77 ünvanındakı əczaxanada “çikloferon”un qiyməti 9 manat 50 qəpik, “Təbriz” 1 ünvanındakı əczaxanada 9 manat 20 qəpikdir. “İstiqlal” 115-də fəaliyyət göstərən fiziki şəxs Eylaz Kazımova aid əczaxanada “tilol” adlı dərman 50 qəpik, həmin küçədə yerləşən “Loğman-2” əczaxanasında 1 manat 60 qəpik, “Təbriz” 1 ünvanındakı əczaxanada isə 60 qəpikdir. Bu qiymət fərqi qiyməti daha yüksək olan dərmanların satışında da müşahidə olunur.

Aprel ayının 1-dən 15-dək muxtar respublikanın bütün məktəblərində I-XI sinif şagirdləri arasında ilkin vərəmi aşkarlamaq məqsədilə tuberkulin diaqnostikasının bir metodu olan mantu sınağının tətbiqinə başlanmışdır. Mantu sınağının uşaqlar arasında aparılması xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, vərəm çox böyük yoluxuculuğu olan infeksion xəstə­likdir. Bu xəstəliyin ayrıca klinik forması olan ilkin vərəm intoksikasiyası naməlum lokalizasiyalı vərəm infeksiyası ilə xarakterizə olunur. İlkin vərəm intoksikasiyasının rentgenoloji və instrumental müayinələrlə üzə çıxarılması mümkün deyil. Uşaq və yeniyetmələrdə ilkin vərəm intoksikasiyasının diaqnozu kütləvi şəkildə aparılan mantu sınağının nəticəsinə və ondan sonrakı şikayətlərin müqayisəli öyrənilməsinə əsaslanır. Belə uşaqların davranışında aşağıdakı dəyişiklik özünü göstərir: tezyorulma, əsəbilik, subfebril hərarət, iştahanın, bəzən həzmin pozulması, başağrıları, periferik limfa düyünlərinin böyüməsi və sair.

Bu suala yalnız perinatal diaqnostika ilə cavab verilə bilər

Hər bir ata-ananın ən böyük arzusu dünyaya sağlam övlad gətirib onu cəmiyyət üçün yararlı vətəndaş kimi böyütməkdən ibarətdir. Lakin tale heç də hamının üzünə gülmür. Bəzən körpə müalicə olunmayan genetik xəstəliklərlə doğulur ki, bu da gələcəkdə əlilliklə nəticələnir.
Tibb elminin inkişafı, bu sahədə görülən işlər uşaqlarda əlilliyi erkən, hələ ana bətnində ikən müəyyənləşdirməyə imkan verən perinatal diaqnostikanın yaranmasına imkan verib. Perinatal diaqnostikanın məqsədi müalicə olunmayan genetik xəstəlikləri, anomaliyaları erkən hamiləlik həftələrində müəyyən etmək və ailənin seçiminə uyğun olaraq, tez bir zaman içərisində başa çatdırmaqdan ibarətdir. Onun metodları hesabına genetik xəstə­liklərin və əlilliyin qarşısını almaq mümkündür.
Muxtar respublikamızda perinatal diaqnostika səhiyyədə ilk addımlarını atan müayinə üsullarından biridir. Hazırda Naxçıvan Muxtar Respublikası Doğum Mərkəzində Perinatal diaqnostika şöbəsi fəaliyyət göstərir.
Cari ilin ötən dövründə şöbə tərəfindən 170 fetal exokardio­qrafiya, 556 laborator, 170 terapiya, stomatologiya, mama-ginekoloji müayinələr aparılmış, müxtəlif qan nümunələri götürülmüş, risk qrupuna aid olan hamilələr nəzarətdə saxlanılmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin həkim briqadası ənənəni davam etdirərək martın 16-da Şərur rayonunun Danyeri kəndində olmuşdur. Briqada yüksək ixtisaslı həkimlərlə, həmçinin köməkçi müayinə aparatları ilə təchiz edilmişdir. Həkim briqadasının kəndə gəlişi barədə əvvəlcədən məlumat verildiyindən əhalinin kütləvi tibbi profilaktikasına nail olunmuşdur. Əhalinin kütləvi profilaktik müayinələri son illərin quruculuq ünvanlarından biri olan və lazımi tibbi avadanlıqlarla təchiz edilmiş həkim ambulatoriyasında həyata keçirilmişdir.
Gün ərzində 19 terapevt, 13 pediatrik, 16 cərrahi, 20 ginekoloji müayinə aparılmışdır. Kütləvi profilaktik tibbi müayinələrdə kənd ambulatoriyasının həkim və orta tibb işçiləri yaxından iştirak etmişlər. Aşkar olunan ilkin xəstələrin müvafiq səhiyyə müəssisələrində dərin tibbi müayinələrə cəlb edilməsi məsləhət görülmüş, onlara ambulator kartlar açılmışdır. İki uşaqda anemiya, 1 uşaqda revmatizm, 1 xəstədə xroniki beyin-qan dövranı çatışmazlığı müşahidə edildiyindən onlar dispanser qeydiyyatına götürülmüş, kənd üzrə dispanser qeydiyyatında duran xroniki xəstələrin sayı dəqiqləşdirilmişdir. Əhali arasında qrip, hipertoniya, ürək-damar, yoluxucu, dəri-zöhrəvi, şəkərli diabet, ginekoloji, allergik, yuxarı tənəffüs yollarının xəstəlikləri barədə söhbətlər aparılmış, onların profilaktikası haqqında məlumatlar verilmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Səhiyyə Nazirliyinin mətbuat xidməti