Muxtar respublikada 2019-cu ilin yanvar-aprel aylarında 727 milyon 919 min 600 manatlıq ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da 2018-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 0,9 faiz çoxdur.
Hər bir nəfərə düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 2018-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,6 faiz artaraq 1594,6 manata çatmışdır.

Keyfiyyətli tütün istehsalı onun ixrac potensialını artırıb

Tütün iqtisadi əhəmiyyətinə görə ölkəmizdə pambıqdan sonra ikinci texniki bitki hesab olunur. Keçmiş SSRİ dövründə Azərbaycan tütün istehsalına görə Moldova və Ukraynadan sonra 3-cü yeri tuturdu. Həmin dövrlərdə ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən uğurlu aqrar siyasət nəticəsində ölkəmizdə tütünçülük çox sürətlə inkişaf etdirilib, bu sahənin böyük sənaye potensialı yaradılıb. 1970-ci illərdə Azərbaycanda, təxminən, ildə 25 min ton tütün istehsal olunub. 1980-ci ildə isə tütün istehsalı 60 min tona çatdırılıb. 1986-cı ildə ölkəmizdə 16,7 min hektar sahədən rekord miqdarda – 65 min ton tütün istehsal olunub. Tütün istehsalı yüksək rentabelliyə malik olduğuna görə Azərbaycanın 21 rayonunda bu sahə inkişaf etdirilib. Mütəxəssislərə görə, ölkəmizdə ən keyfiyyətli məhsul Şəki-Zaqatala bölgəsində və Naxçıvan Muxtar Respublikasında əldə olunur.

Qeyd edək ki, sovetlər birliyi dağılandan sonra Dünya Bankı ilə birlikdə ölkəmizdə aqrar sektorla bağlı layihələrin işlənməsinə, treninqlər aparılmasına, kreditlər verilməsinə baxmayaraq, tütünçülük sektoru arxa planda qaldı. Dünya Bankının ekspertləri səbəb kimi tütünün sağlamlığa zərərini göstərir və bunu siqaretə qarşı mübarizədə addım kimi qələmə verirdilər. Ancaq əvəzində ABŞ-da tütün istehsalı və ixracı xeyli artdı. Təbii ki, bu sahədən götürülən gəlirlər də. Həmin ölkədə siqaretə qarşı aparılan mübarizəyə baxmayaraq, tütün istehsalının nəinki azalmadığını, hətta artdığını görərik. Bu gün bir çox ekspertlər inkişaf etmiş ölkələrin tütündən yüz milyardlarla gəlir əldə etdiyini nəzərə alıb bu sahədə qlobal monopoliya yaratmaq cəhdinə xoş baxmırlar. Hazırda dünya bazarında bəzi ölkələrin istehsal etdiyi siqa­retlərin ucuz qiymətə satışa çıxarılması həmin ölkələrdə yetişdirilən tütünün genetik modifikasiyaya məruz qalaraq daha çox məhsuldarlığa malik olması ilə də əlaqədardır.

Daşınmaz Əmlak və Torpaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən muxtar respublikada mülkiyyət hüquqlarının dövlət qeydiyyatına alınması və elektron kadastr məlumat bazasının təkmilləşdirilməsi aprel ayında da diqqətdə saxlanılmışdır.
Ötən ay 27 ailə təsərrüfatına məxsus qeyri-yaşayış obyekti, ­həyətyanı təsərrüfat binaları və təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədar icarəyə götürülmüş torpaq sahələri üzərində hüquqlar dövlət qeydiyyatına alınmış, Culfa, Kəngərli və Sədərək rayonlarında ailə təsərrüfatlarında əkin atlaslarına uyğun əkinlərin aparılması ilə bağlı maarif­ləndirici tədbirlər keçirilmişdir. Şərur rayonunun Yuxarı Daşarx, Xanlıqlar və Siyaqut kənd­lərində planaalma işləri başa çatdırılmış, 2054 daşınmaz əmlak obyekti plana alınmışdır.

Tütün balı isə öz müalicəvi əhəmiyyəti ilə seçilir

Muxtar respublikamızdakı ailə təsərrüfatları bu gün özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Hələ iki il bundan əvvəl – beşinci çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin beşinci sessiyasında Ali Məclisin Sədri bu sahənin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı demişdir: “... Ailə təsərrüfatlarının yaradılması və inkişafı yeni istehsal müəssisəsi yaratmadan məşğulluq problemini həll edir, əhali gəlirlərinin həcminin artmasına müsbət təsir göstərir. Ona görə də ailə təsərrüfatlarının yaradılmasına üstünlük verilməlidir”. Ötən dövrdə bu sahənin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər əhali tərəfindən ailə təsərrüfatlarına olan marağı artırmış, muxtar respublikada yüzlərlə yeni ailə təsərrüfatları yaradılmışdır. 2018-ci il dekabrın 27-də isə beşinci çağırış Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin doqquzuncu sessiyasında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri tərəfindən 2019-cu il muxtar respublikada “Ailə təsərrüfatları ili” elan olunmuşdur.  

Qeyd etmək lazımdır ki, hazırda muxtar respublika iqtisadiyyatında kənd təsərrüfatı sahəsi mühüm yer tutduğundan yaradılan ailə təsərrüfatlarının da böyük əksəriyyəti aqrar yönümlüdür. Dövlət tərəfindən güzəştli şərtlərlə kreditlərin verilməsi, subsidiyaların ödənilməsi, kənd təsərrüfatı texnikaları və avadanlıqlarının lizinq yolu ilə əhaliyə çatdırılması, həmçinin istehsal olunan məhsulların satışı üçün əlverişli şəraitin yaradılması və keçirilən festivallar muxtar respublikada ailə təsərrüfatlarının inkişafına yeni imkanlar açıb. Görülən işlərin nəticəsidir ki, hazırda muxtar respublikada 800-dən çox ailə təsərrüfatı fəaliyyət göstərir və qarşıdakı dövrdə onların sayının artacağı şübhəsizdir.

Muxtar respublikada suvarma mövsümünün mütəşəkkil keçirilməsi diqqətdə saxlanılır. Hazırda su anbarlarında 235 milyon kubmetr su ehtiyatı vardır.
Aprel ayında su istifadəçilərinə 44 milyon kubmetr su verilmiş, təkrar suvarma da daxil olmaqla, 37 min hektar torpaq sahəsi suvarılmışdır. Bu dövrdə 43 kilometr beton və torpaq kanal, 29 kilometr ara arxlar, 4 kilometr kollektor lildən təmizlənmiş, 11 kilometr yeni suvarma boru xətti çəkilmiş, 5 kilometr suvarma boru xətti və 6 kilometr içməli su xətti təmir edilmişdir. Yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini daşqın və sel sularından qorumaq məqsədilə Naxçıvançay, Cəhriçay vadilərində 710 metr istiqamətləndirici bənd tikilmişdir.
Kəngərli rayonunun Yurdçu kəndi ərazisində 76 hektar, Şahbuz rayonunun Türkeş kəndi ərazisində 300 hektar sahədə qapalı suvarma şəbəkəsinin tikintisinə başlanılmış, Yurdçu kəndi ərazisində 2520 metr, Türkeş kəndi ərazisində isə 3240 metr yeni suvarma xətti quraşdırılmışdır. Həmçinin Şərur və Babək rayonlarında 72 hektar sahədə qrunt sularının səviyyəsi aşağı salınaraq şoranlaşmanın qarşısı alınmışdır. Ötən ay muxtar respublikada 69 subartezian quyusu təmir olunmuş, 5 kəhrizdə bərpa işləri davam etdirilmişdir.
Şərur rayonunun Zeyvə və Düdəngə kəndlərində içməli su şəbəkəsinin tikintisi davam etdirilmiş, müxtəlif diametrli borularla 9525 metr yeni xətt çəkilmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsinin mətbuat xidməti